3 Bin Yıllık Zerzevan Kalesi’nde Kış Sezonunda Devam Eden Kazı Çalışmalarıyla Tarihi Detaylar Ortaya Çıkarılıyor
Diyarbakır’da Roma İmparatorluğu döneminde “askeri yerleşim” olarak kullanılan 3 bin yıllık Zerzevan Kalesi, kış sezonunda devam eden kazı çalışmalarıyla surlar ve gizli ayinlere katılanların konakladığı alanı gün yüzüne çıkarıyor.
Çınar ilçesine 13 kilometre uzaklıktaki Demirölçek Mahallesi yakınlarında, 124 metre yükseklikte kayalık tepede bulunan kalede, bilimsel kazılarla tarihe ışık tutuluyor. Kale, askeri yerleşimde dünyada bulunan son Mithras tapınağının ortaya çıkarıldığı önemli bir tarihi yapı olarak dikkat çekiyor.
UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’ne 2020 yılında dahil edilen Zerzevan Kalesi, yerli ve yabancı turistlerin büyük ilgi gösterdiği bir destinasyon haline gelmiş durumda. 2014 yılında başlatılan kazı çalışmalarına Kültür ve Turizm Bakanlığı, Valilik, Diyarbakır Müzesi, Çınar Kaymakamlığı ve Dicle Üniversitesi katkı sağlıyor.
Roma İmparatorluğu döneminden kalma kalede yapılan kazılar sonucunda, 12-15 metre yüksekliğinde sur kalıntıları, gözetleme ve savunma kuleleri, kiliseler, yönetim binaları, konutlar, tahıl ve silah depoları, kaya mezarları, su kanalları, su sarnıçları, yer altı kiliseleri ve sığınağın yanı sıra Mithras dinine ait yer altı tapınağı da gün yüzüne çıkarıldı.
Zerzevan Kalesi’nde yapılan kazı çalışmalarının önemi üzerine konuşan Kazı Heyeti Başkanı Prof. Dr. Aytaç Coşkun, kaledeki kazıların bölge ve kentin tarihini değiştirdiğini belirtiyor. Coşkun, kazıların bölgeye olan turistik ilgiyi artırdığını, kalenin 3 bin yıllık tarihi boyunca pek çok farklı uygarlığa ev sahipliği yaptığını vurguluyor.
Zerzevan Kalesi’nin Türkiye’deki en çok ziyaret edilen noktalardan biri olduğunu söyleyen Coşkun, kazı çalışmalarının yanı sıra bölgedeki tarihi yapıların korunmasına da büyük önem verdiklerini belirtiyor. Kaledeki kazı çalışmalarının kış aylarında bile aralıksız devam ettiğini vurgulayan Coşkun, ziyaretçilere kalenin tarih ve kültür turizmi açısından sunduğu zenginlikten bahsediyor.
Zerzevan Kalesi Hakkında Bilgi
Zerzevan Kalesi, antik yol güzergahında bulunan, 124 metre yükseklikte kayalık tepede konumlanmış bir askeri yerleşim alanıdır. Amida ile Dara arasında stratejik bir noktada yer alan kale, Roma sınır garnizonu olarak kullanılmış ve Romalılar ile Sasaniler arasındaki mücadelelere sahne olmuştur.
Kalenin tarihi Asur dönemine kadar uzanmakta olup, Roma döneminde MS 3. yüzyılda inşa edilen askeri yerleşim, 639 yılına kadar kesintisiz olarak kullanılmıştır. Kalede bulunan surlar ve yapılar, Anastasios (MS 491-518) ve Justinianos (MS 527-565) dönemlerinde onarılarak günümüze ulaşmıştır.
